Prof. Dr. Vincent Hendriks
Bijdrage: De brug van onderzoek naar praktijk

Vincent is als bijzonder hoogleraar Verslaving en Psychiatrische Comorbiditeit bij Jeugdigen verbonden aan Curium-LUMC. Met zijn leeropdracht bij het LUMC wil Vincent Hendriks het onderzoek en onderwijs op het gebied van verslaving bij jongeren stimuleren en de samenwerking tussen de jeugdpsychiatrie, jeugdverslavingszorg en academische setting versterken. Hij richt zich daarbij vooral op de effectiviteit van bestaande en nieuwe verslavingsinterventies, de psychologische en (neuro)biologische processen die daaraan ten grondslag liggen, en de mogelijkheden om interventies beter af te stemmen op deelgroepen jongeren. Naast onderzoek verzorgt hij onderwijs op het gebied van verslaving bij het LUMC en de UL. Vincent Hendriks is tevens werkzaam als hoofd van het Parnassia Addiction Research Centre (PARC) bij Brijder Verslavingszorg. Hij is lid van de stuurgroep van Stichting Resultaten Scoren (het landelijke kenniscentrum op het gebied van verslaving) en lid van de Erkenningscommissie Justitiële Interventies.

In deze duo-presentatie presenteert Vincent Hendriks samen met drs. Christina Moska de uitkomsten van hun grootschalige, landelijk representatieve Youth in Transition (YiT) onderzoek onder jongeren in de Nederlandse verslavingszorg. Zij belichten zowel de verslavingskenmerken als de aanzienlijke psychiatrische comorbiditeit van jongeren bij hun instroom in de jeugdverslavingszorg (JVZ). Daarnaast delen zij de eerste resultaten over de behandeluitkomsten op de tweejarige follow-up, waarbij we 91% van de 423 jongeren opnieuw hebben kunnen bereiken. De implicaties voor de praktijk komen hierin uitvoerig aan bod.

Dr. Wiebren Markus
Bijdrage: Omgaan met trauma bij mensen met een verslaving

Wiebren Markus studeerde neuropsychologie en klinische psychologie aan de UvA en werkte in de arbeidsreintegratie, ouderenzorg, eerste- en tweedelijns algemene GGZ en nu alweer 18 jaar in de verslavingszorg. Hij promoveerde in 2019 op het onderwerp EMDR gericht op verslaving en is EMDR supervisor.

Naar schatting heeft ruim een derde van de patienten in de verslavingszorg een posttraumatische stressstoornis. Nog een groter deel heeft andere klachten door psychotrauma. Middelengebruik is een veelvoorkomende en effectieve (maar disfunctionele) manier om met trauma om te gaan. Het kan de behandeling van en omgang met mensen met trauma en verslaving behoorlijk compliceren. In deze bijdrage wordt aan de hand van casuistiek ingegaan op veelvoorkomende problemen op het snijvlak van trauma en verslaving en worden praktische do's en don't gegeven voor verschillende beroepsgroepen (artsen en psychiaters, (trauma)behandelaren en begeleiders. De focus ligt deels op (het aangaan en volhouden van) traumabehandeling en deels op traumasensitieve zorg in bredere zin.

​

Dr. Neomi van Duijvenbode
Bijdrage: Verslavingsproblemen bij mensen met een lager I.Q.

Neomi van Duijvenbode is een science practitioner die praktijk en onderzoek aan elkaar verbindt. Zij is GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist (klinisch psycholoog / psychotherapeut)en senior onderzoeker bij het Centrum Verstandelijke Beperking en Psychiatrie van GGZ Drenthe. In 2016 promoveerde zij aan de Radboud Universiteit op het thema ‘De neuropsychologie van verslavingsproblematiek bij mensen met een LVB’. Neomi specialiseert zich in de begeleiding en behandeling van cliënten met meervoudige, complexe problematiek. Met name de combinaties ‘Verslaving + LVB’ (dubbeldiagnose) en ‘Verslaving + LVB + psychische stoornis’ (triple problematiek) zijn onderwerpen waar zij zich veel mee bezig houdt, zowel in de praktijk als in onderzoek. Zo is zij auteur van het 'Praktijkboek triple problematiek', met handvatten voor de behandeling en begeleiding van mensen met meervoudige, ernstige problematiek. In juni 2019 heeft Neomi de ‘Service to the Field Award’ uitgereikt gekregen van de American Association on Intellectual and Developmental Disabilities (AAIDD). De award wordt uitgereikt aan mensen die een betekenisvolle bijdrage hebben geleverd aan de verbeterde zorg voor mensen met een verstandelijke beperking."

Verslavingsproblemen bij mensen met een laag IQ worden gekenmerkt door moeilijkheden met impulscontrole, bijvoorbeeld door beperkingen in oorzaak-gevolg-relaties begrijpen, lange termijn consequenties van gedrag overzien, of uitstellen van directe behoeftebevrediging. Dit maakt mensen met een laag IQ vatbaarder voor impulsief gebruik van middelen en het ontwikkelen van verslavingsproblematiek. Ook hebben zij vaker verminderde probleemoplossende vaardigheden, wat verder bijdraagt aan de verhoogde kwetsbaarheid én waardoor het voor hen lastiger is om met de negatieve gevolgen van verslaving om te gaan. Neomi geeft handreikingen voor een effectieve behandeling van verslavingsproblematiek bij mensen met een laag IQ (en bijkomende psychische klachten).

Drs. Mariken Müller
Bijdrage: Motiverende gespreksvoering bij verslavingsproblematiek

Mariken Müller studeerde psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Sinds haar studie is ze werkzaam in de verslavingszorg. Ze werkte voor de afdeling preventie en als behandelaar van zowel volwassen als jeugdige verslaafden. Als projectleider was ze verantwoordelijk voor het opzetten van een ambulante afdeling voor jeugd binnen Brijder. Momenteel werkt ze als trainer Motiverende Gespreksvoering en heeft als programmaleider Jeugd speciale aandacht voor E-Health, gameverslaving en ADHD en middelenmisbruik.

Motiverende gespreksvoering (Motivational Interviewing) is een bewezen effectieve methode bij het behandelen van verslavingsproblematiek. Het richt zich op het versterken van de intrinsieke motivatie van de cliënt door empathisch luisteren en zonder oordeel samen te werken. Door ambivalentie te verkennen, helpt het de cliënt zijn of haar eigen redenen voor verandering te ontdekken, wat kan leiden tot een sterkere bereidheid om verslavingsgedrag aan te pakken. De techniek bevordert zelfbeschikking, waardoor de cliënt meer controle ervaart over het maken van positieve veranderingen. Mariken Müller laat zien hoe motiverende gespreksvoering in de praktijk gestalte kan krijgen.

Drs. Els Noorlander
Bijdrage: Praktische aspecten bij verslavingsbehandeling

Els Noorlander is psychiater en psychotherapeut en is werkzaam in meerdere vormen van de verslavingshulpverlening: klinisch, ambulant en justitieel.

Het gedrag van mensen met een verslaving wordt vaak gekenmerkt door sterke drang om middelen te gebruiken, zelfs wanneer de schadelijke gevolgen duidelijk aanwezig zijn. Veelal is er sprake van obsessief bezig zijn met het verkrijgen en gebruiken van middelen, wat resulteert in het verwaarlozen van verantwoordelijkheden en relaties. Dit gaat vaak gepaard met ontkenning of bagatellisering van de ernst van het probleem, waarbij personen zich defensief of terughoudend opstellen om hun verslaving te verhullen. Bovendien is er doorgaans een terugkerend patroon van terugval, waarbij eerdere stoppogingen worden gevolgd door hervatting van het middelengebruik. In een praktijkgerichte presentatie belicht Els Noorlander effectieve behandelstrategieën voor dergelijke gedragsdynamieken binnen verslavingszorg.

Shereen Shaban MEd.
Bijdrage: De rol van ouders bij problematisch middelengebruik

Shereen werkt als senior preventiedeskundige bij Jellinek Preventie in de regio Amsterdam en Gooi en Vecht. Binnen Jellinek richt zij zich op het ontwikkelen en implementeren van een integrale aanpak rondom middelengebruik, gok- en gamegedrag bij jongeren. Als projectleider van twee peerprojecten zet zij zich in voor jongeren met een verhoogd risico op verslaving, en werkt zij aan het versterken van hulpzoekgedrag bij moeders van pubers. Deze projecten richten zich op het bevorderen van gespreksvaardigheden en andere praktische tools om met deze uitdagingen om te gaan.

Ouders spelen een cruciale rol bij het middelengebruik van hun kinderen, maar niet alle ouders zijn zich bewust van de invloed die zij kunnen uitoefenen. In deze sessie wordt de rol van ouders belicht tijdens verschillende stadia van de puberteit, met inzicht in welke ondersteuning en handvatten zij kunnen inzetten als middelengebruik zorgwekkend wordt. Hierbij wordt ingegaan op wanneer gebruik overgaat van experimenteel naar problematisch en welke signalen ouders kunnen herkennen.

Er worden factoren besproken die het ontstaan en de ontwikkeling van problematisch gebruik beïnvloeden en het belang van ouderbetrokkenheid in deze processen wordt benadrukt. Aan de hand van praktijkvoorbeelden komen do’s en dont’s voor gesprekken met ouders aan bod en deelnemers leren redeneren vanuit het perspectief van de ouder. Ook wordt aandacht besteed aan beschermende en risicofactoren die het gebruik kunnen beïnvloeden. Deze sessie biedt concrete tips en strategieën waarmee professionals effectief kunnen samenwerken met ouders bij de preventie en aanpak van middelengebruik onder jongeren.

André Parren
Bijdrage: Over game-problematiek en gameverslaving

André is pedagoog en ervaringsdeskundige op het gebied van gamen. Door zijn jarenlange ervaring in het werken met gamers, opvoeders, hulpverleners en scholen, leerde hij dat er vaak een grote kloof bestaat tussen beide groepen op het gebied van gamen en alles wat daar mee te maken heeft. André is van  mening dat door een gebrek aan kennis adequate opvoeding en begeleiding veelal uitblijft. Als professional is André meer dan 20 jaar actief in het sociale werkveld, waarbij hij veel ervaring heeft opgedaan in het werken met verschillende doelgroepen en professionals.

Preventie van gameverslaving richt zich op het stimuleren van een evenwichtige verdeling tussen gamen en andere activiteiten, ondersteund door gerichte voorlichting voor zowel jongeren als hun ouders. Signalering draait om het vroegtijdig herkennen van symptomen zoals verminderde sociale interactie en slaapproblemen. Begeleiding omvat vaak psychologische interventies, zoals cognitieve gedragstherapie, die helpen om de onderliggende oorzaken van het gamegedrag te behandelen. Ouders hebben hierbij een cruciale rol door grenzen te stellen en hun kind te ondersteunen tijdens het herstel. André Parren illustreert welke interventies in de praktijk effectief kunnen zijn en hoe deze kunnen worden toegepast.

Dr. Guido van de Luitgaarden
Bijdrage: Dagvoorzitter

Guido van de Luitgaarden is opgeleid als sociaal-pedagogisch hulpverlener en werkte in die hoedanigheid onder meer in het sociaal-cultureel werk. Hij was gedurende 16 jaar als senior onderzoeker en docent werkzaam bij Zuyd Hogeschool, lectoraat Sociale Integratie. Guido promoveerde aan de University of Salford (VK) op een proefschrift over oordeels- en besluitvorming bij vermoedens van kindermishandeling. Sinds 2006 is hij verbonden aan het Euregionaal Congresburo en het Centrum voor Educatie en Supervisie. Daarnaast is hij echtgenoot en (pleeg)vader.

Drs. Guus Feron
Bijdrage: Congresmanager

Guus is opgeleid als jeugdhulpverlener en studeerde Comparative European Social Studies aan de University of North London. Op de werkvloer lag zijn hart bij het systemisch werken met (LVB-) jongeren met bijkomende psychiatrische problematiek. Hij werkte regelmatig voor het consulententeam (het huidige CCE) en heeft meer dan 20 jaar ervaring in leidinggevende- en beleidsfuncties. Hij was onder andere manager, projectleider en directeur van een instelling voor mensen met een verstandelijke beperking. Sinds 2006 is hij verbonden aan het Euregionaal Congresburo en het Centrum voor Educatie en Supervisie. Guus is getrouwd, vader van twee kinderen en trotse grootvader van drie kleinkinderen.